ما در این مقاله قصد داریم شما را با انواع نخ خیاطی آشنا کنیم. نخ یکی از ابزارهای مهم در خیاطی است.نخ از دوران نوسنگی برای بافتن پارچه و ساخت لباس برای انسان‌های اولیه استفاده می شده است. در دوره نوسنگی، دوک نخ ریسی به‌عنوان تنها ابزار این کار در آثار باستانی کشف شد و صنعت اولیه ریسندگی را نشان می‌دهد.
شاید این سوال را بپرسید چند نوع نخ داریم؟ انواع مختلفی از نخ‌ها با کاربردهای متفاوت وجود دارد. نخ های امروزی رنگ های متنوعی دارند. یک خیاط ماهر باسلیقه و باحوصله می‌تواند با انتخاب طرح و دوخت مناسب آثاری زیبا و ماندگار خلق کند. با آموزشگاه خیاطی سحر همراه باشید تا به معرفی انواع نخ خیاطی بپردازیم.
برای آشنایی با انواع نخ خیاطی باید بدانید به چند دسته تقسیم میشوند
نخ‌های خیاطی انواع مختلفی دارند که هرکدام برای قسمت‌های مختلف لباس و پارچه‌های مختلف استفاده میشود. یکی از مهمترین نکات در آموزش خیاطی انتخاب نخ مناسب ازنظر جنس و رنگ متناسب با پارچه است. به یاد داشته باشید که همیشه رنگ نخ خیاطی را متناسب با پارچه یا کمی پر رنگ‌تر از رنگ پارچه در نظر بگیرید.
نخ‌ها بر اساس نوع جنس و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم میشوند که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می‌شویم.
انواع نخ خیاطی ازنظر جنس
نخ ها به سه گروه مصنوعی، مخلوط و الیاف طبیعی تقسیم می شوند. در ادامه از متداول‌ترین نخ‌هایی که جزو یکی از سه گروه اصلی هستند را معرفی می‌کنیم و با کاربرد آنها بیشتر آشنا می‌شویم.
نخ های طبیعی
نخ های طبیعی به نخ هایی گفته می شود که منشأ طبیعی داشته و در تولید آنها از هیچ گونه مواد شیمیایی استفاده نشده است. به عنوان مثال، نخ های ساخته شده از پشم حیوانات یا پنبه کشت شده، نخ های طبیعی محسوب می شوند.
مهمترین و پرکاربردترین نخ مورد استفاده در صنایع بزرگ نساجی نخ پنبه ای است که یکی از نخ های طبیعی می باشد. یکی دیگر از انواع نخ های طبیعی که می توان به آن اشاره کرد نخ پشمی است. اینها بخشی از نخ های با الیاف طبیعی و حیوانی هستند. از آنجایی که نخ های پشمی ضخیم تر از حد معمول هستند، برای ساخت آنها از موادی مانند پشم، کرک و مخلوط پشم و پلی استر استفاده می شود.
نخ های مصنوعی
نخ های مصنوعی نوعی نخ هستند که ممکن است منشا طبیعی داشته باشند اما به روش های مصنوعی تهیه می شوند یا از ابتدا با مواد مصنوعی ساخته می شوند. نخ های ویسکوز و نخ های پلی استر از مهم ترین انواع این دسته محسوب میشوند.
نخ ابریشم یکی دیگر از نخ های مصنوعی است. نخ های مصنوعی در واقع طی مراحل شیمیایی از ماده شیمیایی سلولز تهیه می شوند. و این نوع نخ ها چون ظاهری براق و یکدست مانند ابریشم طبیعی دارند در صنعت و تجارت به ابریشم مصنوعی معروفند. این نخ ها به صورت بوبین با تاب زیاد تهیه می کنند.
نخ های مخلوط
نخ های مخلوط ترکیبی از نخ های طبیعی و مصنوعی است.
عوامل موثر که در کیفیت انواع نخ های خیاطی موثر است
برای شناخت انواع نخ های خیاطی از نظر کیفیت باید اصول تعیین کیفیت نخ را دانست. برخی از این اصول عبارتند از:
شفاف بودن نخ های خیاطی
یکی از اصول اولیه خرید نخ شفاف است. در انتخاب نخ باید دقت کنید، نخی را انتخاب کنید که شفاف و رنگ آن یک دست باشد و نگاه کردن به آنها احساس طراوت و تازگی به شما بدهد.
استحکام بودن نخ
نکته بعدی که در مورد شناخت انواع نخ خیاطی باید در نظر گرفت استحکام بودن آن است. هنگام خرید نخ باید آنهایی را انتخاب کنید که استحکام خوبی داشته باشند و به راحتی پاره نمی شوند. زیرا در غیر این صورت در زمان استفاده از نخ هایی که قدرت و استحکام کمتری دارند دچار مشکل خواهید شد.
ثابت ماندن رنگ نخ
سومین اصلی که در انتخاب انواع نخ خیاطی باید در نظر گرفت ثابت بودن رنگ نخ است. برای انتخاب بهترین نخ باید دقت کنید که نخ هایی را انتخاب کنید که رنگ ثابتی دارند. همچنین مطمئن شوید در هنگام شستشو کدر یا کم رنگ نمی شوند.
در هنگام خرید، برای بررسی اینکه آیا رنگ نخ ثابت است یا خیر، می توانید قسمتی از نخ را خیس کنید و آن را روی یک پارچه سفید بکشید. اگر نخ به پارچه رنگ بدهد نشان دهنده کیفیت پایین نخ و اگر نخ به پارچه رنگ ندهد نشان دهنده مرغوبیت و کیفیت بالای آن است.
شماره نخ خیاطی و کاربرد آن
نخ‌ها نه‌تنها ازنظر جنس و رنگ، بلکه ازنظر ظرافت نیز متفاوت هستند. منظور از نمره نخ، به معنای ظرافت نخ است و معمولاً روی بسته‌بندی نخ مشخص ؛ و با اعداد 20-30-40-60 نشان‌داده‌شده است. توجه به نوع کار و نمره نخ در خرید بسته نخ بسیار مهم است.
نخ پنبه ای پرکاربردترین و مهم ترین نخ در صنعت نساجی است
از نخ پنبه‌ای بیشتر در خیاطی استفاده میشود. نخ پنبه از الیاف پنبه طبیعی ساخته‌شده است. در هنر خیاطی از نخ پنبه‌ای برای کوک زدن و رویه دوزی استفاده میشود. نخ‌های قرقره ای موجود در بازار همان نخ‌های پنبه ای هستند.
مهمترین مزیت نخ پنبه‌ای افزایش طول نخ تا حد پاره‌شدن نخ است که از ویژگی‌های عملکردی نخ و پارچه است. هرچقدر طول الیاف بلندتر و قطر نازک‌تر باشد، الیاف پنبه‌ای بهتر و با کیفیت‌تر خواهیم داشت.
بسیاری از پارچه‌ها از نخ پنبه تولید میشوند، اگرچه الیاف دیگر را میتوان با الیاف پنبه مخلوط کرد؛ مانند مخلوط پلی‌استر با نخ پنبه یا مخلوط ابریشم مصنوعی با الیاف پنبه ، در کنار اینها میتوان نخ پنبه را با نخ کشیده مخلوط کرد و لباس‌های حالت کش‌دار و جین تولید کرد که در فصل زمستان استفاده میشود.
نخ پنبه پرمصرف‌ترین و از مهمترین نخ‌ها در صنعت نساجی است. الیاف پنبه جذب رطوبت بالایی دارند، پوشیدن لباس‌های تولیدشده از نخ‌های پنبه‌ای بسیار راحت است. برای گذراندن دوره‌های آموزشی در آموزشگاه خیاطی باید با انواع پارچه‌ها و انواع نخ‌ها آشنایی کامل داشته باشید زیرا انتخاب پارچه و نخ مناسب بسیار مهم است مثلاً اگر می‌خواهید برای فرزند خود لباس راحتی بدوزید، باید پارچه‌هایی را انتخاب کنید که سبک و راحت باشند. باید طوری انتخاب کنید که کودک در هنگام بازی با لباس‌هایی که دوخته‌اید مشکلی نداشته باشد و احساس راحتی کند.
نخ پشمی مناسب برای لباس‌های گرم در زمستان
نخ‌های پشمی بخشی از نخ‌هایی هستند که دارای الیاف طبیعی حیوانی هستند. نخ پشمی استحکام بالایی دارد و به نخ‌های ضخیم معروف هستند و برای دوخت پارچه‌های کلفت کاربرد دارند. نخ پشمی برای پارچه نازک و گلدوزی مناسب نیست. نخ‌های پشمی به‌دلیل خاصیت ازهم‌گسستگی که دارند برای گلدوزی، نازک‌دوزی و دوخت پارچه‌های نازک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
نخ‌های پشمی هیچ ظرافت و لطافتی ندارند، به‌دلیل ضخامت نخ پشمی می‌تواند هوا و گرما را در خود نگه دارد. دلیل اصلی استفاده روستائیان و عشایر از پشم حیوانات نخ ریسیده برای تهیه لباس گرم زمستانی ضخیم بودن نخ پشمی است. همچنین این نخ یکی از انواع نخ‌های بافندگی میباشد.
الیاف پشمی وزن زیادی دارد و با توجه به ویژگی‌های فوق در صنایع مختلف طرفداران زیادی دارد.
نخ نامرئی دومین نخ در خیاطی حساب میشود
دوخت لباس عروس یکی از پردرآمدترین مشاغل دنیاست به همین دلیل متقاضیان زیادی دارد. دوخت لباس عروس نیازمند کار ظریف، حوصله و خلاقیت زیاد است. یک خیاط حرفه‌ای باید دانش کاملی از نخ و پارچه برای دوخت داشته باشد. نخ‌های نامرئی نوعی نخ نایلونی هستند که یکی از پرکاربردترین نخ‌ها برای دوخت لباس عروس و مجالس میباشد.
کاربرد نخ نامرئی در جواهر دوزی‌های لباس‌های عروس، نامزدی و لباس شب کاربرد فراوانی دارد. استفاده از نخ‌های ظریف نامرئی در دوخت لباس عروس و سنگ‌دوزی و مروارید دوزی بسیار رایج است.
نخ فاستونی
این نخ از مواد اولیه ای مانند کرک، پشم و ترکیب پشم و پلی استر تهیه و تولید می شود. بنابراین نخ پشمی نام دیگر نخ فاستونی است. قابلیت دوخت برجسته روی پارچه های ضخیم و پشمی را دارد. از این نوع نخ علاوه بر دوخت انواع کت و شلوار، دامن و انواع پوشاک زنانه و مردانه، در بافتنی نیز استفاده می شود.
نخ متالیک
جنس نخ متالیک ۱۰۰ درصد پلی‌استر است و برای استفاده به سوزن و چرخ مخصوص نیاز دارد. در بین انواع نخ‌های خیاطی از نخ متالیک برای تزئین لباس و گلدوزی استفاده میشود.
نخ سردوز
نخ سردوز یکی از پرکاربردترین نخ‌ها در صنعت خیاطی است. یکی از ویژگی‌های این نخ کاربردی تولید آن در رنگ‌های مختلف است؛ با توجه به کیفیت بسیار بالای این نوع نخ‌ها می‌توانند نیاز شمارا به بهترین نحو برطرف کنند.
نخ قلاب بافی
از نخ قلاب‌بافی برای انواع دوخت‌های دستی مانند گلدوزی، رودوزی، قلاب‌بافی، کاور دوزی، دوخت‌های تزئینی، رو دوزی کفش، ساخت دستبند و … به کار می‌رود. این نخ با نام‌های نخ ابریشم، ابریشم نایلون، دوک، نخ قلاب بافی، قلاب بافی، دوک نایلون، ابریشم قلاب بافی معروف است.
نخ فلزی
این نخ‌ها که از فلزهای براق طلایی و نقره‌ای ساخته شده‌اند باعث درخشش این نخ‌ها شده است. نخ فلزی لوکس و فانتزی است که در دوخت‌های تزیینی دستی و گلدوزی استفاده میشود. ممکن است نخ فلزی را با نام‌های دیگری مانند: نخ نقره ، نخ گلابتون و بلورسنت بشناسید که همگی یکی هستند.
از رایج ترین موارد برای استفاده از نخ فلزی که میتوان نام برد: لحاف دوزی، تزیین لباس، گلدوزی و سوزن دوزی. و به طور کلی برای ایجاد جذابیت در خیاطی استفاده میشود.
نخ کوک
نخ کوک چیست؟ نخ کوک یک نخ نازک و ضعیف است که مناسب کوک زدن میباشد و به راحتی کنده می شود و به پارچه آسیب نمی رساند. نخ کوک اغلب برای نشانه گذاری بر روی پارچه ها کاربرد دارد و استفاده میشود.
نخ دمسه
نخ دمسه چیست؟ نخ‌های دمسه نخ‌های وارداتی به‌صورت کلاف‌های کوچک پانزده تا بیست متری هستند که بهترین آنها فرانسوی است. نخ‌های ژاپنی و آلمانی نیز وجود دارد که ازنظر کیفیت با نخ‌های فرانسوی برابری می‌کنند. کاربرد نخ دمسه در خیاطی برای کارهای تزیینی است. نوع براق و بدون پرز و گره را میتوان در سوزن دوزی استفاده کرد.
جالب است بدانید که اعداد این نخ‌ها از یک تا نهصد است و این اعداد بر اساس رنگ هستند. جنس این نخ‌ها کتان مرغوب بوده و با هر بار شستشو تغییر رنگ نمی‌دهد؛ به‌علاوه ازنظر کیفیت در برابر دمای خیلی بالا بسیار مقاوم است.
نخ ریون
نخ ریون یکی از زیباترین و کاربردی ترین نخ ها می باشد. از این نخ بیشتر برای تزیین در خیاطی استفاده می شود. . نخ ریون از به هم پیوستن ریون های کوتاه و پرزدار به دست می آید. نخ ریون یک نخ بسیار ظریف است و می تواند خیلی سریع پاره شود. به همین دلیل برای دوخت درزهای لباس و همچنین برای اتصال قسمت های مختلف لباس از این نوع نخ استفاده نکنید. از این نخ در صنعت گلدوزی استفاده می شود.
نخ PEFE
با توجه به هزینه بالای نخ PEFE، دامنه استفاده بسیار محدود است. از این نخ برای دوخت لباس های ضد حریق و لباس های شیمیایی استفاده می شود.
نخ آرامید (Aramid thread)
نخ‌های آرامید به‌دلیل گران بودن زیاد مورداستفاده قرار نمی‌گیرند. از این نخ‌ها برای دوخت لباس‌های خاص مانند لباس‌های مقاوم در برابر آتش استفاده میشود. از این نخ بانام تجاری Nomex هم یاد میشود.
نخ لینن (Linen thread)
یکی دیگر از قدیمی‌ترین نخ‌های خیاطی است و برای دوخت لباس بسیار از آن استفاده میشود. مقاومت این نخ دوخت بسیار بالاست و تا حدودی مقاومت درز ایجاد می‌کند. نخ خیاطی لینن با سرعت‌بالا برای پارچه‌های کرباس و زمخت استفاده میشود؛ اما درحال‌حاضر به‌جای نخ لینن بیشتر از نخ‌های مصنوعی استفاده میشود.
نخ ویسکوز (Viscose thread)
ویسکوز یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین الیاف تجاری مورداستفاده در جهان است. ویسکوز الیافی با پایه طبیعی و گیاهی همچون پنبه و لینن است. از کاربردهایی که این نخ دارد استفادۀ آن در لباس مردانه و زنانه، لباس ورزشی، کالای خواب، لباس‌خواب و قلاب‌بافی میباشد.
نخ ابریشم
نخ ابریشم یکی دیگر از انواع نخ خیاطی میباشد که از بادوام ترین و زیباترین نخ‌ها میباشد. این نخ بسیار ظریف است و خاصیت کششی دارد. این نوع نخ دارای انواع طبیعی و مصنوعی نیز میباشد. نوع مصنوعی نخ ابریشم با استفاده از مواد شیمیایی تولید میشود. در تولید نخ‌های ابریشم مصنوعی از ماده‌ای به نام سلولز استفاده میشود. انواع نخ ابریشم عبارتند از: ابریشم خام، ابریشم هندی و سیگارت ابریشمی زنجیری. از این نوع نخ ظریف و براق عمدتاً برای کارهایی مانند گلدوزی روی پارچه استفاده میشود.
برای دوخت پارچه‌های ظریف می‌توانید از این نوع نخ در خیاطی استفاده کنید؛ زیرا به‌دلیل اینکه این نخ بسیار نازک و ظریف است هیچ حفره‌ای بر روی پارچه به‌جای نمی‌گذارد. نخ‌های ابریشم بسیار بادوام، انعطاف‌پذیر و گران‌قیمت هستند.
ابریشم را میتوان به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرد. چند نمونه از دسته‌بندی نخ‌های ابریشم
- ابریشم توت: ابریشم توت یکی از ارزان‌ترین انواع ابریشم است. ابریشم توت مانند سایر ابریشم‌ها بادوام، قوی و نرم است.
- ابریشم اری: در تولید این نوع ابریشم، نیازی به ازبین‌بردن کرم‌های ابریشم نیست. به همین علت است که این نوع ابریشم به ابریشم صلح معروف است. پارچه ابریشم اری نیز بسیار سنگین است و از ابریشم توت بادوام‌تر است.
- ابریشم تاسار: این ابریشم نوعی ابریشم وحشی است که از کرم ابریشم بومی هندی تهیه می شود. این نوع کرم ابریشم در ژاپن نیز یافت می شود.
انواع نخ های بافندگی
نخ‌های بافندگی یکی از انواع نخ‌های خیاطی هستند و انواع گوناگونی دارند که در دسته بندی‌های مختلفی به بازار عرضه میشوند. تشخیص انواع نخ‌های بافندگی از روی ظاهر آنها دشوار است. بااین‌حال، با یادگیری مفاهیم مرتبط و تمرین مداوم با نگاه‌کردن به نخ به‌راحتی می‌توانید نوع آن را تشخیص دهید. بیشتر این نخ‌ها از یک مواد اولیه یکسانی تولید میشوند که برخی منشأ حیوانی و برخی دیگر گیاهی دارند. اکثر این نخ‌ها بر اساس ضخامت طبقه‌بندی میشوند. این طبقه‌بندی از وزن 0 تا 6 دسته‌بندی میشود و قبل از استفاده باید توجه داشته باشید که به چه نوع نخی نیاز دارید. دسته‌بندی بر اساس وزن ربطی به وزن و یا سنگینی نخ ندارد و فقط به ضخامت آن بستگی دارد.
اگر به هنر بافتنی نیز علاقه دارید ما در آموزشگاه خیاطی سحر دوره بافتنی از مبتدی تا پیشرفته را برای علاقه‌مندان برگزار می‌کنیم که می‌توانید در آن شرکت کنید.
نخ پنبه
این نخ به‌دلیل قیمت پایین آن محبوبیت زیادی دارد. نخ پنبه‌ای قدرت جذب بسیار بالایی دارد و به همین دلیل بیش از هر چیز از آن برای تهیه دستمال آشپزخانه استفاده میشود. این نوع نخ دارای ضخامت کمی است که به‌دلیل آن حالت خود را از دست می‌دهد و یا پس از مدتی آب می‌رود. برخلاف نخ‌های ضخیم، نخ پنبه دارای کشسانی کمی است و کار با آن دشوار است. گاهی اوقات نخ پنبه را با پشم مخلوط می‌کنند تا قدرت کشسانی آن بالا رود.
نخ پشمی
یکی دیگر از انواع نخ‌های بافندگی میباشد که در بالا به آن اشاره شد.
نخ اکریلیک
این محبوب‌ترین نوع نخ بافندگی است که با آن روبرو خواهید شد و دلیل آن این است که نگهداری از آن آسان است. این نوع نخ ارزان است زیرا از اسپان نازک پلاستیکی ساخته‌شده است. متخصصان بافندگی الیاف اکریلیک را به پنبه یا پشم ترجیح می‌دهند زیرا مراقبت از لباس‌های نخ اکریلیک آسان است و آنها را میتوان بدون هیچ‌گونه نگرانی در ماشین لباسشویی و خشک‌کن قرار داد.
نخ ارگانیک
همانگونه که از نام این نخ مشخص است، برای ساخت آن از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود. برای پاک کردن نخ ارگانیک، فقط از آب گرم و مواد شوینده استفاده میشود. عموماً از پشم گوسفند برای تهیه این نخ استفاده میشود و از آن برای تولید انواع پوشاک قابل استفاده می‌کنند.
نخ کنفی
این نخ یکی از الیاف های طبیعی است که بسیار نرم میباشد و از آن برای تهیه انواع لباس‌ها مانند کت، جوراب، ژاکت و غیره استفاده می‌کنند.
نخ فانتزی
نخ‌های فانتزی با رنگ‌ها و بافت‌های مختلف ساخته میشوند تا به مصرف‌کنندگان عرضه و برای تولید و دوخت لباس‌های گوناگون استفاده شوند. عواملی همچون استحکام، شفافیت رنگ، عدم وجود گره، صاف بودن، ثبات رنگ، آسانی دوخت و ضخامت مناسب، به کیفیت نخ فانتزی کمک می‌کنند.
کدام نخ برای کدام پارچه توصیه و پیشنهاد میشود؟
اولین قدم در آموزش خیاطی شناخت ابزار و آشنایی با جنس انواع نخ و پارچه است. اگر پارچه ظریف است، از نخ‌های ابریشمی استفاده کنید. توصیه میشود از نخ پنبه‌ای نازک با روکش پلی‌استر و نخ پنبه‌ای نازک ساده استفاده کنید.
اگر پارچه ضخامت کمی دارد از نخ ابریشم 50 یا نخ پنبه ایی با روکش پلی‌استر استفاده کنید. نخ پنبه روکش پلی‌استر یا پنبه‌ای 40 تا 50 نیز برای پارچه‌های ضخیم‌تر مناسب هستند.
چرا دانستن انواع نخ خیاطی برای مبتدیان مهم است؟
در این مقاله به انواع نخ در خیاطی و کاربرد آن در انواع پارچه پرداخته‌ایم، درنتیجه آموختیم اگر پارچه ظریف است از نخ ابریشمی نازک استفاده شود. نخ پنبه‌ای نازک ساده نیز برای پارچه‌های ظریف توصیه میشود. این نخ‌ها می‌توانند به‌خوبی از سوزن‌های ظریف عبور کنند و اگر پارچۀ شما ضخیم است بهتر است از نخ پشمی استفاده کنید.